Ιστορία

Από το «κριτήριο» το 1822 στο Εφετείο το 2011 ***

Την 24-2-1822 οι οπλαρχηγοί και οι πρόκριτοι της επαναστατημένης Δυτικής Στερεάς Ελλάδος συγκεντρώθηκαν στο απελευθερωμένο από την 11-6-1821 Βραχώρι και συνέστησαν εκεί προσωρινή Διοίκηση, την «Γερουσία της Δυτικής Ελλάδος», ως αναδιοργάνωση της Γερουσίας που είχε συσταθεί το Νοέμβρη του 1821 στο Μεσολόγγι. Μια από τις πρώτες πράξεις της ήταν να ιδρύσει προσωρινό Δικαστήριο (“Κριτήριο”, όπως το ονόμασαν) προς επίλυση όλων των διαφορών. Το δικαστήριο αυτό έδρευε στο Βραχώρι και είχε ως γραμματέα τον αρχιγραμματικό της Επικρατείας Ν. Λουριώτη (το όνομά του φέρει οδός κοντά στην πλατεία Δημάδη στο Αγρίνιο).

Με την κατάργηση της Γερουσίας της Δυτικής Ελλάδος καταργήθηκε και το «Κριτήριο» και ολόκληρη η σημερινή περιφέρεια του Πρωτοδικείου Αγρινίου (δηλαδή τα Ειρηνοδικεία Αγρινίου, Βάλτου κλπ), έγινε τμήμα της περιφερείας του Πρωτοδικείου Μεσολογγίου. Οι δικηγόροι των Ειρηνοδικείων αυτών ήσαν μέλη του δικηγορικού Συλλόγου Μεσολογγίου, αφ ότου ο σύλλογος αυτός συστήθηκε. Συνεπώς από τότε που συστήθηκε το Πρωτοδικείο Μεσολογγίου, το μόνο δικαστήριο στο Αγρίνιο ήταν το Ειρηνοδικείο, που στεγάζονταν και λειτουργούσε σε οίκημα στη θέση «Τρουμπέ, κατά την αγοράν>>. Συνεδρίαζε δε κάθε Δεύτερα και Σάββατο εκδικάζοντας πολιτικές υποθέσεις και κάθε Τετάρτη ποινικές υποθέσεις. Δικηγόροι στο Αγρίνιο σύμφωνα με μαρτυρίες του 1875 ήσαν την εποχή εκείνη οι Ανδριόπουλος Βασίλειος, Κατσιλάκης Ν., Μανόπουλος Ιω., Στάικος Δημ.,Τριανταφυλλίδης Γ. Κωνστ., και Τριανταφυλλίδης Ν. Την εποχή εκείνη στην δεκαετία του 1890 ασκεί δικηγορία για λίγο χρονικό διάστημα (1891-1896) στο Ειρηνοδικείο Αγρινίου και ο ποιητής Κωσταντίνος Χατζόπουλος.

Ο πληθυσμός της πόλης του Βραχωρίου στα 1841 ανέρχονταν μόλις στους 3.358 κατοίκους. Η γεωγραφική του όμως θέση ευνοούσε την ανάπτυξη εμπορικών συναλλαγών και οι πλούσιες γαίες του, καλοποτισμένες από τα νερά του Αχελώου και της Ερμίτσας, απέδιδαν ικανοποιητική παραγωγή διαφόρων προϊόντων που τροφοδοτούσαν το εμπόριο. Παράλληλα με το εμπόριο των σταφιδαμπέλων που υπήρχε από τον 17ο αιώνα, από τη δεκαετία 1860-1870 παρατηρείται στροφή των καλλιεργητών προς τις εμπορευματικές καλλιέργειες του καπνού και αργότερα της ελιάς, οπότε και ξεριζώνονται τα σταφιδάμπελα. Την εποχή εκείνη πολλοί από τις ορεινές επαρχίες, αλλά και από την οθωμανική επικράτεια (Ήπειρο) εγκαθίστανται στο Αγρίνιο, γιατί εκεί έβρισκαν εργασία. ΄Ετσι ο πληθυσμός της πόλης στα 1875 ανέρχεται σε 6.000 κατοίκους, ενώ στα 1841 είχε, όπως σημειώθηκε παραπάνω, μόλις 3.358 κατοίκους.

Η προ’ι’ούσα αυτή οικονομική ανάπτυξη του Αγρινίου, οι συνθήκες της ζωής και η αύξηση του πληθυσμού της περιοχής, επέβαλαν τη δημιουργία του Πρωτοδικείου Αγρινίου. ΄Ετσι επί κυβερνήσεως Παναγή Τσαλδάρη, με πρωταγωνιστή τον Αγρινιώτη πολιτικό και τότε Υπουργό των Οικονομικών Αθανάσιο Παπαθανάση, με το Νόμο 6437/29-12-1934/3-1-1935 «Περί συστάσεως Δικαστηρίου Πρωτοδικών εν Αγρινίω>>, που φέρει την υπογραφή του Προέδρου της Δημοκρατίας, Αλεξάνδρου Ζαΐμη και του Υπουργού της Δικαιοσύνης Σπυρίδωνος Ταλιαδούρου, ιδρύθηκε το Πρωτοδικείο Αγρινίου. Στο άρθρο ένα του νόμου αυτού αναγράφεται: «Συνιστάται Δικαστήριο Πρωτοδικών, υπό το όνομα Πρωτοδικείο Αγρινίου, εδρεύον εν Αγρινίω υπαγόμενο εις το ‘Εφετείο Πατρών και περιλαμβάνον εν τη δικαιοδοσία αυτού τας περιφερείας των Ειρηνοδικείων Αγρινίου, Κουρήτιδος και Βάλτου, αποσπωμένας εκ της δικαιοδοσίας του Πρωτοδικείου Μεσολογγίου». Στα ως άνω Ειρηνοδικεία αργότερα προσετέθη και το Ειρηνοδικείο Εχίνου. Ως ήμερα έναρξης των εργασιών του Πρωτοδικείου Αγρινίου, ορίστηκε με το από 2/8-2-1935 Π.Δ. η 9η Μαίου 1935. «Ορίζομεν ημέραν

ενάρξεως των εργασιών του Πρωτοδικείου ‘Αγρινίου την 9ην Μαίου 1935 ημέρα Πέμπτην και ώρα 10 π.μ.» γράφει ή σχετική παράγραφος του ως άνω Προεδρικού Διατάγματος.

Για την ιστορία σημειώνουμε ότι πρώτος Πρόεδρος Πρωτοδικών του νεοσύστατου Πρωτοδικείου ήταν ο Κων/νος Κίνας και πρώτοι πρωτοδίκες οι Ευάγγελος Τσακονόπουλος, Νικόλαος Μέντης καί Μιλτιάδης Λεονάρδος. Πρώτος Γραμματέας του Πρωτοδικείου μας ήτο ό Ευστάθιος Χρυσανθακόπουλος. Πρώτη Πράξη του Πρωτοδικείου σημειώνεται στις 23-5-1935 με θέμα την ορκωμοσία του Παναγιώτου Πεζούλα ως Ειρηνοδίκη Θέρμου, η δε πρώτη απόφαση του Πρωτοδικείου ήταν βεβαίωση ληξιαρχικού γεγονότος. Με Πρόεδρο και Εισηγητή τον Κων/νο Κίνα και συνέδρους τούς Πρωτοδίκες Νικόλαο Μέντη και Μιλτιάδη Λεονάρδο και με ασκούντα καθήκοντα Γραμματέως τον Υπογραμματέα Φίλιππο Μελισσάρη, εκδίδεται στις 3-6-1935 η σχετική απόφαση, δηλαδή την ίδια μέρα πού συζητήθηκε ή αίτηση της ‘Ιουλίας χήρας Επαμεινώνδα Μπαρχαμπά, με πληρεξούσιο Δικηγόρο τον Χρήστο Κολοβό.

Ταυτόχρονα με την ίδρυση του Πρωτοδικείου ιδρύθηκε το 1935 και ο Δικηγορικός Σύλλογος Αγρινίου, που είχε τότε τα εξής είκοσι δύο (22) μέλη: 1) Νικόλαο Ξυνόπουλο, 2) Γεώργιο Τσακανίκα, 3) Ηλία Σαγεώργη, 4) Δημοσθένη Κιτσοπάνο, 5) Νικόλαο Καρμανίδη, 6) Νικόλαο Ευθυμίου, 7) Λάμπρο Τσιτσιμελή 8) Λάμπρο Παπαβασιλείου, 9) Χρήστο Σπανόπουλο, 10) Χρήστο Καρρά, 11) Χρήστο Σπυρόπουλο, 12) Χρήστο Ντόκα, 13)Χρήστο Κολοβό, 14) Ανδρέα Ρήκα, 15) ΄Αριστομένη Κακούρη, 16) Δημήτριο Βότση, 17) Κωνσταντίνο Ροκόφυλλο, 18) Κωνσταντίνος Παληγιαννόπουλος, 19) Κωνσταντίνος Καλαμάρας, 20) Κωνσταντίνο Σταθόπουλο, 21) Γεώργιο Τζωρτζόπουλο και 22) Αθανάσιο Γεράκη. Ο αριθμός αυτός σημείωνε σταθερά διαρκή αύξηση, με αποτέλεσμα το νόμιμο διοικητικό όργανο του συλλόγου να αποκτήσει με την πάροδο των ετών αξιόλογη συμμετοχή στα κοινωνικά δρώμενα, με προβολή συνδικαλιστικών διεκδικήσεων και με παρεμβάσεις σε κοινωνικό, πολιτιστικά θέματα και σε θέματα απονομής δικαιοσύνης. Πρώτος πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αγρινίου ήταν ο Νικόλαος Ξυνόπουλος και ακολουθούν, σε σειρά μέχρι σήμερα, οι Γεώργιος Τσακανίκας, Ηλίας Σαγεώργης, Δημοσθένης Κιτσοπάνος, Λάμπρος Παπαγεωργίου, Χρήστος Ντόκας, Λάμπρος Παπαβασιλείου, Γεώργιος Σιδέρης, Σωκράτης Στίγκας, Νικόλαος Κωστάκης, Ιωάννης Βλασόπουλος, Κωνσταντίνος Διαμάντης, Νικόλαος Νικάκης, Παναγιώτης Νικολόπουλος, Λεωνίδας Υφαντής και Ανδρέας Ζώης.

Το Πρωτοδικείο Αγρινίου στεγάσθηκε αρχικά σε ένα παλιό κτίριο της σημερινής οδού Ηλία ‘Ηλιού. ‘Εκεί έμεινε επί 25 χρόνια, δηλαδή μέχρι το 1960. Στη συνεχεία μέχρι το 1965 στεγάστηκε πάλι σε παλιό κτίριο απέναντι από το Δημαρχείο, αλλά και από εκεί το έδιωξαν οι σεισμοί του 1965, για να μεταφερθεί σε όροφο πολυκατοικίας της Πλατείας Χατζοπούλου, όπου έμεινε μέχρι το 1981. Οι άλλες υπηρεσίες (Εισαγγελία και Ειρηνοδικείο) στεγάζονταν σε άλλα οικήματα. Τότε (δηλαδή το 1981), επί Υπουργίας του κατά το παρελθόν του μέλους του Δικηγορικού Συλλόγου Αγρινίου Γεωργίου Δημ. Σταμάτη, εγκαινιάσθηκε το σημερινό μέγαρο, με τα πολυπληθή και ευρύχωρα ακροατήρια, τούς άνετους διαδρόμους, ευρύχωρα γραφεία και τις σύγχρονες εγκαταστάσεις του. Στέγασε άνετα και κατά τρόπο ευπρεπή όχι μόνο το Πρωτοδικείο, αλλά και την Εισαγγελία, το Διοικητικό Πρωτοδικείο και τον Δικηγορικό Σύλλογο, αλλά έδωσε πρόσθετα επιχειρήματα στο αίτημα της ίδρυσης Εφετείου στο Αγρίνιο. ΄Ηδη, μετά την ευτυχή κατάληξη των αγώνων για την ίδρυση του Εφετείου, ετοιμάζεται να στεγάσει και το Εφετείο Δυτικής Ελλάδος.

Πρέπει να σημειωθεί ότι το θέμα της ίδρυσης Εφετείου στο Αγρίνιο είναι καρπός πολλών αγώνων. Άρχισε να τίθεται από μέλη του Δικηγορικού Συλλόγου Αγρινίου, τις τοπικές οργανώσεις, τον τοπικό τύπο («Νέα Εποχή») και μεμονωμένους παράγοντες του επιστημονικού και επαγγελματικού κόσμου από την

δεκαετία του 1960. Μετά την πτώση της δικτατορίας μάλιστα προβάλλεται συστηματικότερα. Το 1978 σε σύσκεψη των Εισαγγελέων Εφετών της Χώρας με τη συμμετοχή του τότε Εισαγγελέα του Α.Π. και του τότε Υπουργού Δικαιοσύνης Κ. Στεφανάκη προτάθηκε στην τότε Κυβέρνηση η ίδρυση δύο (2) Εφετείων, ένα στην Κοζάνη κι ένα στη Δυτική Ελλάδα. Το 1980 συζητήθηκε στη Βουλή των Ελλήνων πρόταση Νόμου της Ε.ΔΗ.Κ. για ίδρυση Εφετείου με έδρα το Αγρίνιο και περιφέρεια Αιτωλ/νία, Λευκάδα και Ευρυτανία. Η πρόταση νόμου απορρίφθηκε. Το ΠΑΣΟΚ όμως δια του τότε εκπροσώπου του επαγγέλθηκε ότι θα πραγματοποιήσει το αίτημα όταν έλθει στην εξουσία. Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αγρινίου το έτος 1986 προβάλει το θέμα δημόσια σε εκδήλωση για το εορτασμό των 50 ετών από την ίδρυση του Πρωτοδικείου στο Δημοτικό Θέατρο (κεντρικός ομιλητής ο καθηγητής Κων. Δεσποτόπουλος) και αναλαμβάνει πρωτοβουλία επαφών με το Υπουργείο Δικαιοσύνης και τους βουλευτές του Νομού, με αποτέλεσμα την άνοιξη του 1987 ο τότε Πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου να δώσει εντολή στον Υπουργό Δικαιοσύνης Ελευθέριο Βερυβάκη «να γίνει Εφετείο στην Αιτωλοακαρνανία». Ο Υπουργός μάλιστα αυτός, ύστερα από μελέτη του προβλήματος και με τη σύμφωνη γνώμη του Αρείου Πάγου κατέθεσε τροπολογία στο υπό ψήφιση τότε νομοσχέδιο περί Διαιτησίας για ίδρυση Εφετείου στο Αγρίνιο. Πριν προφτάσει να εκτελέσει την εντολή που είχε λάβει ο Ελ. Βερυβάκης αντικαθίσταται από τον Αγαμέμνονα Κουτσόγιωργα, αντιπρόεδρο της Κυβερνήσεως, ο οποίος όμως, παρά τους αρχικούς δισταγμούς του, την 23-10- 1987 στη Βουλή ενώπιον των μελών του τότε Διοικητικού Συμβουλίου του Δικηγορικού Συλλόγου Αγρινίου υπέγραψε τροπολογία για ίδρυση μεταβατικού Εφετείου στο Αγρίνιο, την οποία αμέσως εν συνεχεία διένειμε προς μελέτη και ψήφιση στους βουλευτές. Η εμφιλοχωρήσασα όμως πριν από την ψήφιση της τροπολογίας αυτής διακοπή των εργασιών της Βουλής, λόγω της Εθνικής εορτής της 28ης Οκτωβρίου, έδωσε ευκαιρία να αναπτυχθούν έντονες αντιδράσεις ιδίως εκ μέρους του Δικηγορικού Συλλόγου Πατρών. Αντιδράσεις οι οποίες επηρέασαν δυσμενώς τον Αχαιό Υπουργό. ΄Ετσι ούτος κατά την επανάληψη των εργασιών της Βουλής την 4-11-1987, εκμεταλλευόμενος και την ευνοϊκή για την μεθόδευσή του συγκυρία ορισμένων παρουσιών και άλλων απουσιών από την Βουλή, δήλωσε ότι αποσύρει την τροπολογία της ιδρύσεως του Εφετείου, με επακόλουθο έντονες αποδοκιμασίες και διαμαρτυρίες τόσο του Δικηγορικού Συλλόγου Αγρινίου, όσο και των κατοίκων της περιοχής, με απεργιακές κινητοποιήσεις, συλλαλητήρια, συγκεντρώσεις στην πλατεία Δημοκρατίας του Αγρινίου (25-11-1987) και στο Παπαστράτειο Δημοτικό Πάρκο, όπως επίσης και συνεντεύξεις προς στο Αθηναϊκό στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ (16-11-1987) και τοπικό τύπο.

Ο δικηγορικός σύλλογος Αγρινίου δεν έπαυσε, παρά ταύτα, να διατηρεί το θέμα στην επικαιρότητα και να το προβάλλει συστηματικά με κατάλληλα μέσα στους παράγοντες της πολιτικής και δημόσιας ζωής, με παραστάσεις και υπομνήματα. Αξιοσημείωτη υπήρξε και η ευνοϊκή αντιμετώπιση του αιτήματος από τον Υπουργό της Οικουμενικής λεγόμενης Κυβέρνησης τον Φώτη Κουβέλη, ο οποίος δρομολόγησε διαδικασία αποδοχής του αιτήματος με την υποβολή ερωτήματος στον Άρειο Πάγο και δι αυτού στο Εφετείο Πατρών Το καλοκαίρι του 1997 με επιμέλεια του Δικηγορικού Συλλόγου Αγρινίου και του Δήμου Αγρινίου πραγματοποιείται στο Δικαστικό Μέγαρο Αγρινίου σύσκεψη στην οποία έλαβαν μέρος οι Βουλευτές Αιτωλ/νίας κ.κ. Κουρουμπλής, Σμυρλής – Λιακατάς, Ροκόφυλλος, Καρακώστας, Αλεξόπουλος, Ευρυτανίας κ. Παναγιωτόπουλος, οι τότε Νομάρχες Αιτωλ/νίας κ. Βαϊνάς και Ευρυτανίας κ. Τσιαμάκης και ο Αντινομάρχης Λευκάδας κ. Διγενής, οι Δήμαρχοι Αγρινίου κ. Σώκος και Μεσολογγίου κ. Παλκογιάννης και οι Δικηγορικοί Σύλλογοι Αγρινίου, Μεσολογγίου και Λευκάδας, ο δε Δικηγορικός Καρπενησίου έστειλε τηλεγράφημα συμπαράταξης. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1998 ο τότε Πρωθυπουργός κ. Κώστας Σημίτης δέχθηκε τους Δικηγορικούς Συλλόγους Αγρινίου και Μεσολογγίου στο Μέγαρο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αιτωλ/νίας παρουσία των τότε Βουλευτών του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Παναγιώτη Κουρουμπλή, Χρήστου Σμυρλή -Λιακατά, Χρήστου Ροκόφυλλου και

Γιάννη Καρακώστα, του τότε Νομάρχη Γιάννη Βα’ι’νά, του τότε Δημάρχου Αγρινίου Θύμιου Σώκου και του τέως Πρόεδρου του Δικηγορικού Συλλόγου και εν συνεχεία Δημάρχου Μεσολογγίου Κ. Ρεπάσου και ο Πρωθυπουργός είπε επί λέξει: «Το Εφετείο Θα γίνει. Εμείς Θα πάρουμε τις αποφάσεις μας». Στη συνέχεια ο τότε Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Ευάγγελος Γιαννόπουλος υπέγραψε απόφαση με την οποία συνέστησε εννεαμελή Επιτροπή την οποία αποκάλεσε «Ομάδα Εργασίας για την Ορθολογικότερη Χωροταξική Κατανομή των Εφετείων της Χώρας». Η Επιτροπή ερεύνησε το πρόβλημα, και από την έρευνα διαπίστωσε σοβαρό πρόβλημα στην απονομή της Δικαιοσύνης και εισηγήθηκε αρχικά την ίδρυση του Εφετείου Λαμίας – το οποίο ίδρυσε η Κυβέρνηση και λειτουργεί από τις 4/3/2000, παρά την αρνητική γνωμοδότηση της Ολομέλειας του Α.Π. – στη συνέχει ανεστάλη η λειτουργία της με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης της 28-12-1998 και επαναλειτούργησε με άλλη απόφαση του 1999. Στις 10 Ιανουαρίου 2000 η Επιτροπή απεφάσισε ομόφωνα και εισηγήθηκε στον Υπουργό Δικαιοσύνης την ίδρυση Εφετείου με έδρα το Αγρίνιο και Διοικητικού Εφετείου με έδρα το Μεσολόγγι. Ο τότε Υπουργός Δικαιοσύνης Ευάγγελος Γιαννόπουλος με τη σύμφωνη γνώμη του Πρωθυπουργού αποδέχθηκε την πρόταση της Επιτροπής και στις αρχές Φεβρουαρίου 2000 υπέβαλε τα ερωτήματα στον Άρειο Πάγο και το Σ.τ.Ε. αντίστοιχα για τις κατά νόμο γνωμοδοτήσεις. Μεσολάβησαν οι εκλογές της 9ης Απριλίου και στην προεκλογική περίοδο όλοι οι υποψήφιοι Βουλευτές του ΠΑΣΟΚ – και ο τότε Υφυπουργός ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και εν συνεχεία Υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών Χρίστος Βερελής -δεσμεύθηκαν δημόσια ότι «τα Εφετεία θα γίνουν». Μετά τον σχηματισμό της νέας Κυβέρνησης ο Δικηγορικός Σύλλογος Αγρινίου συνάντησε δύο φορές τον τότε Υπουργό κ. Μιχ. Σταθόπουλο και ζήτησε την ολοκλήρωση της εκκρεμούς διαδικασίας με την έκδοση του διατάγματος. Αλλά και στην μετέπειτα κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας το αίτημα, με την επίμονο προβολή του θέματος από τις διοικήσεις του Δικηγορικού Συλλόγου, βρήκε μεν ευήκοα ώτα στο πρόσωπο του τότε Πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, ο οποίος δεσμεύτηκε για την ίδρυσή του σε προεκλογική ομιλία στην πλατεία Δημοκρατίας στο Αγρίνιο. Συνεστήθη δε επιτροπή για την χωροταξική κατανομή όλων των Δικαστηρίων της χώρας , η οποία πρότεινε ,μεταξύ άλλων και ίδρυση Εφετείου Δυτικής Στερεάς Ελλάδος με έδρα το Αγρίνιο . Ο Άρειος Πάγος γνωμοδότησε θετικά , πλην όμως δεν προχώρησε εν συνεχεία στην έκδοση του σχετικού ιδρυτικού διατάγματος.

Τελικώς ο Υπουργός Δικαιοσύνης της Κυβέρνησης Γ. Α. Παπανδρέου Χάρης Καστανίδης, ανταποκρίθηκε θετικά στο χρονίζον αίτημα και προκάλεσε την έκδοση και δημοσίευση του ιδρυτικού διατάγματος. Πρόκειται, όπως είναι γνωστό, για το υπ αριθ. 27/13-4-2011 προεδρικό διάταγμα, που υπογράφεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια.
Συντάκτης : Ιωάννης Βλασόπουλος